xoves, 8 de xaneiro de 2015

Como escribir sobre África, por Binyavanga Wainaina


No título sempre use a palabra África, Tebras ou Safari. O subtítulo pode incluír as palabras Zanzíbar, Masai, Zulú, Zambezi, Congo, Nilo, Xigante, Ceo, Sombra, Tambor, Sol ou Outrora. Tamén serven as palabras Guerrilla, Eterno, Primordial e Tribal. Nótese que Xente refírese a africanos que non son negros, mentres que A Xente refírese a africanos negros.
Non se lle ocorra poñer a foto dun africano ben integrado na portada do seu libro, nin menos dentro, salvo que ese africano gañe o premio Nobel. Un AK-47, costelas saíntes ou tetas ao aire: esas si son imaxes. Se debe incluír a un africano, asegúrese que sexa un envolto nun vestido Masai ou Zulú ou Dogón.
No seu texto, trate a África coma se fose un único país. Un lugar caloroso e cheo de po con praderías por aquí e por alá, unha chea de rabaños de animais e xente alta e fraca morréndose de fame. Ou talvez un lugar caloroso e húmido con xente baixiña que come chimpancés. Non se enrede con descricións precisas. África é enorme: 54 países e 900 millóns de persoas que están demasiado ocupadas morréndose de fame ou loitando contra outras tribos ou emigrando cara a algunha parte como para ler o seu libro. O continente está repleto de desertos, selvas, montañas, sabanas e moitas outras cousas, pero ao seu lector non lle interesa, así que atéñase ás con descricións románticas, evocativas e xerais.
Asegúrese de mostrar ben que os africanos teñen música e ritmo enquistados no fondo do alma, e que comen cousas que o resto dos seres humanos non come. Non mencione o arroz, nin o lombo de carne nin o trigo; o cerebro de mono é pan de cada día na cociña africana xunto ao cabrito, a serpente, as lombrigas, os vermes e todo o que sexa mastigable. Asegúrese de mostrar que vostede é capaz de comer esas cousas sen chistar, e describa como aprende a gozalas (porque a vostede impórtanlle esas cousas).
Temas tabú: escenas domésticas e cotiás; amor entre africanos (a menos que haxa unha morte); referencias a escritores ou intelectuais africanos; mencionar que os nenos van ao colexio, especialmente os que non sofren de deformacións, febre do ébola ou mutilación xenital feminina.
Ao longo do seu libro adopte unha voz suave, cómplice co seu lector, un ton triste de esperanzas frustradas. Demostre o máis pronto posible que a súa apertura de mente é impecable e deixe claro no inicio o moito que ama a África, como se namorou dela e como non pode esquecela. África é o único continente do cal un pode namorarse (sáquelle proveito). Se vostede é home, aventúrese nos seus cálidos bosques virxes. Se vostede é muller, trate a África como a un home con chaqueta de explorador que se perde nas tardes dentro dunha posta de sol. África existe para compadecérela, idolatrala ou dominala. Calquera que sexa o seu punto de vista, asegúrese de opinar con convencemento que sen a súa intervención e a do seu imprescindible libro, África está fodida.
Os seus personaxes africanos poden incluír: guerreiros espidos, serventes leais, adiviños e vellos mestres sabios vivindo en ermidas marabillosas. Ou: políticos corruptos, guías de viaxe ineptos e polígamos e prostitutas coas que vostede durmiu. O Servente Leal sempre se porta como un neno de 7 anos e necesita man firme; asústase coas cóbregas, é bo cos nenos e sempre termina meténdoo a vostede nos seus difíciles dramas persoais. O Vello Mestre Sabio sempre vén dunha tribo nobre (non dunha tribo avara e avariciosa como a dos Gikuyu, os Igbo ou os Shona), é moi ancián e, polo mesmo, está moi preto da Terra. O Africano Moderno é un gordo que rouba e traballa na oficina que dá visados, negándose a darlle permiso de traballo a occidentais cualificados que o único que queren facer é axudar a África, un inimigo do desenvolvemento que sempre usará o seu traballo no goberno para dificultar que os esforzados e benevolentes expatriados de occidente instalen as súas ONGs ou as súas Áreas de Protección Ambientais. Ou talvez é un intelectual educado en Oxford que se transformou nun vil ditador, asasino dos seus inimigos políticos (a oposición) pero vestido cun terno Saville Row. Un caníbal ao que lle gusta a champaña de luxo e cuxa nai é unha millonaria, metade bruxa, metade doutora, que é en realidade quen goberna o país.
Entre os seus personaxes non pode faltar a Africana Famenta, que vagabundea case totalmente espida polos campos de refuxiados esperando a axuda de Occidente. Os seus fillos teñen moscas sobre as pálpebras e os seus estómagos están inchados de tanto non comer. Debe lucir totalmente indefensa. Non pode ter pasado nin historia porque esas cousas arruínan o dramático do momento. Os xemidos son recomendables pero ela nunca debe dicir nada sobre dela mesma no diálogo excepto cando narre o seu (inenarrable) sufrimento. Tamén asegúrese de incluír unha cálida e maternal señora que se ri a mandíbula batente e que se preocupa de que vostede estea ben. Se a chama Mamá será perfecto. Os seus fillos poderían ser delincuentes. Estes personaxes deberían molestar ao seu heroe, facéndolle quedar ben. O seu heroe podería ensinarlles cousas (a sumar, a escribir); bañalos, alimentalos; podería axudar a moitos nenos a nacer e ver a Morte. O heroe é vostede (se é unha reportaxe) ou un fermoso e tráxico aristócrata famoso que agora lle importan os animais (se é ficción).
Entre os occidentais malos pode incluír a fillos dalgún ministro do goberno inglés (oxalá un Tory), africáneres e funcionarios do Banco Mundial. Cando fale da explotación por parte dos estranxeiros non deixe de mencionar aos comerciantes indios e aos chineses. Bótelle a culpa a Occidente pola situación de África. Non sexa demasiado concreto.
Grandes brochadas de todo isto estará ben. Evite ter aos personaxes africanos rindo, loitando por educar aos seus fillos ou facendo cousas mundanas. Ilumíneos con algún dato de Europa ou América que teña que ver con eles. Os seus personaxes africanos deberían ser coloridos, exóticos e máis lonxevos que a vida, pero por dentro baleiros, sen diálogo, sen conflitos, sen resolucións para as súas historias, sen profundidade e sen detalles particulares que confundan ao lector.
Describa, con detalle, tetas espidas (novas, vellas, ben conservadas, recentemente afeitadas, grandes, pequenas), xenitais mutilados ou xenitais aumentados. Calquera tipo de xenitais. E cadáveres. Ou mellor: cadáveres espidos, especialmente cadáveres espidos en descomposición. Recorde: calquera cousa que vostede escriba no que a xente pareza inútil e miserable será lida como a 'verdadeira África', a que vostede leva no po da súa chaqueta. Non nos confundamos: vostede está tratando de axudalos conseguindo a atención de Occidente. Polo mesmo, abstéñase de escribir achega de xente branca morrendo ou sufrindo.
Os animais, por outra banda, deben tratarse como personaxes complexos e ben delineados. Falan (ou gruñen, mentres sacuden orgullosos a súa melea) e teñen nomes, ambicións e anhelos. Tamén teñen valores familiares: viu como os leóns ensinan aos seus fillos? Os elefantes son solidarios e son valentes feministas ou dignos patriarcas. Tamén os gorilas. Os elefantes poderían atacar as casas, destruír as colleitas e matar xente. Sempre póñase ao lado dos elefantes. Grandes felinos poderían falar como escolares de instituto e as hienas poden ser un branco lexítimo e ter un lixeiro acento de Medio Oriente. Calquera africaniño que viva na selva ou no deserto pode ser retratado con sentido do humor a menos que entre en conflito cun elefante, un chimpancé ou un gorila. Nese caso debería representar a maldade pura.
Logo das celebridades e os traballadores humanitarios, os conservacionistas son as persoas máis importante de África. Non os ofenda. Necesítaos para que o inviten ás súas canchas de golf de mil hectáreas (as súas 'áreas de conservación') pois é o único xeito de que vostede chegue a entrevistarse cos activistas máis importantes. Se a portada do seu libro ten unha foto do conservacionista no terreo será de moita axuda para as vendas. Calquera branco bronceado vestindo algo de cor caqui que algunha vez tivo un antílope como mascota ou unha granxa, iso é un conservacionista; é dicir, alguén que preserva o rico patrimonio africano. Cando o entreviste, non pregunte moito sobre de cantos fondos ten para a súa obra; non pregunte cal é o seu tallada. Tampouco pregunte canto lle paga aos seus empregados.
Os seus lectores desilusionaranse se vostede non menciona a luz de África. Ah, e as postas de sol. As postas de sol en África son obrigatorias. Sempre son grandes e vermellas. Sempre hai un ceo inmenso. As paisaxes impoñentes e esas cousas son importantísimos (África é A Terra das Paisaxes Impoñentes). Cando escriba sobre a apremiante situación da flora e a fauna, non se esqueza de mencionar que África está superpoboada. Cando o seu personaxe principal estea no deserto ou na selva vivindo entre un pobo indíxena estará moi ben se vostede menciona que África foi despoboada pola Sida e a Guerra (use maiúsculas).
Tamén necesitará algún nightclub chamado Tropicana onde os mercenarios, os abxectos novos ricos africanos, as prostitutas, os guerrilleiros e os turistas humanitarios da ONU pásano ben.
Sempre termine o seu libro con Nelson Mandela dicindo algo sobre o arco da vella e o renacer da esperanza. A vostede impórtanlle esas cousas.
Binyavanga Wainaina é un escritor queniata, autor de 'Algún día escribiré sobre África', editorial Sexto Piso, 2013

Ningún comentario:

Publicar un comentario